Kooperatif Hobi Bahçelerinde İdari Para Cezaları: Adalet, Hukuk ve Vicdan Dengesi kurulmalı.

Türkiye genelinde hızla artan kooperatif tipi hobi bahçesi projeleri, şehir yaşamının stresinden uzaklaşmak isteyen vatandaşlar için bir nefes alanı yaratıyor. Ancak bu projelerin büyük bölümü tarım arazisi niteliğindeki alanlarda kurulduğu için, İl Tarım Müdürlükleri tarafından tarım dışı kullanım gerekçesiyle idari para cezaları uygulanabiliyor. Bu cezalar, tapu malikinin genellikle kooperatif tüzel kişiliği olması nedeniyle doğrudan kooperatif adına kesiliyor ve üye sayısına eşit şekilde paylaştırılarak tahsil ediliyor. Ancak bazı üyelerin cezayı ödememesi, ödemeyi yapan üyeler açısından adil olmayan bir yük oluşturuyor. Bu konuyu, sahadaki uygulamayı ve çözüm önerilerini Sınırlı Sorumlu Kutuören Köy Evleri Kooperatifi Yönetim Kurulu Başkanı Teknik Öğretmen, Mekatronik Yüksek Mühendisi Yalçın Çelik ile konuştuk.

“Cezalar Kooperatife Kesiliyor, Üyelere Eşit Bölünerek Tahsil Ediliyor”

Yalçın Çelik:  “Kooperatiflere ait tapulu hobi bahçesi alanlarına, İl Tarım Müdürlükleri tarafından ‘tarım alanını bozma’ gerekçesiyle idari para cezaları uygulanıyor. Cezalar kooperatif tüzel kişiliğine kesildiği için, yönetim olarak bu cezaları üye sayısına eşit biçimde bölerek tahsil ediyoruz. Nakit ödemelerde yüzde 25 indirim uygulanıyor. Ancak çoğu üyemiz maddi nedenlerle üçer ay aralıklarla dört taksit şeklinde ödeme yapmayı tercih ediyor. Bu cezalar tamamen idari süreçlerden kaynaklanıyor; kooperatif olarak hem yasal hem mali sorumluluğu adil biçimde paylaştırmaya çalışıyoruz.”

“Bazı Üyeler Cezayı Ödemiyor, Bu Durum Diğer Üyelere Haksızlık”

Çelik:  “Bazı üyeler bu cezaları ‘kooperatif ödemeli’ diye düşünüyor ve ödemiyor. Fakat ceza, kooperatifin tüzel kişiliğine gelse de bu yapı üyelerden oluşuyor. Dolayısıyla gelen her ceza, üye sayısına bölünerek tahsil edilmek zorunda. Bir apartmanda da aynı durum geçerlidir. Örneğin, bir siteye ceza geldiğinde yönetim bunu daire sahiplerine eşit bölerek bildirir. ‘Ben ödemem’ demek hem hukuki hem de vicdani olarak doğru değildir. Çünkü cezayı ödeyen üyelerin hakkına girmek, kul hakkıdır. Biz bu nedenle her üyemizi eşit sorumluluk bilinciyle hareket etmeye davet ediyoruz.”

“İcra Takibi ve Üyelikten Çıkarma Yasal Bir Süreçtir”

Çelik:  “Kooperatif yönetmeliği açık. Cezayı ödemeyen üyeler için yönetim kurulu, kooperatif avukatına yetki vererek icra işlemi başlatabiliyor. Üyemiz itiraz ederse süreç mahkemeye taşınabiliyor.  Kooperatif yönetim kurulu kararıyla, cezayı ödememekte ısrar eden üyeler, ‘kooperatife zarar vermek’ gerekçesiyle üyelikten çıkarılabiliyor. Bu durumda üyeye, sahip olduğu hobi bahçesinin rayiç bedeli üzerinden ödeme yapılması sağlanıyor. Böylece hem cezayı ödeyen üyeler mağdur olmuyor hem de kooperatifin yasal yükümlülükleri yerine getirilmiş oluyor.”

“Cezalar Geciktiğinde Tarlanın Tamamı Hacze Konu Olabiliyor”

Çelik:  “İdari para cezaları, tapuya kayıtlı malik yani kooperatif adına geldiği için, ceza ödenmez ya da bir gün bile gecikirse tarlanın tamamına haciz uygulanabiliyor. Bu da cezayı zamanında ödeyen üyelerimizi mağdur ediyor. Bu nedenle biz yönetim olarak hem üyelerimizi bilgilendiriyor hem de cezaların zamanında ödenmesi için gerekli duyuruları yapıyoruz. Aksi hâlde, cezayı ödemeyenlerin ihmali nedeniyle herkes zarar görebiliyor. Bu durum vicdani bir sorumluluk oluşturuyor.”

“Tarım Dışı Kullanım Dosyaları Zorunlu Hale Getirilmeli”

Çelik:  “İl Tarım Müdürlüklerinden gelen tebligatlarda açıkça belirtiliyor: Tarım dışı kullanım varsa, e-Devlet onaylı harita mühendisi tarafından hazırlanmış tarım dışı kullanım dosyası sunulması gerekiyor. Bu yasal bir zorunluluktur. Bakanlık ve belediyeler, cezai işlem sonrası bu dosyalara onay vermezse vatandaşlarımız mağdur oluyor. Şu anda birçok hobi bahçesi sahibi, ailesiyle birlikte doğayla iç içe yaşamak ve şehir gürültüsünden uzaklaşmak amacıyla bu alanları aldı. Ancak mevcut durumda, bu vatandaşların cezalarla karşılaşması doğru değil. Mevcut hobi bahçelerine tarım dışı kullanım izni verilmesi gerektiğini düşünüyorum.”

“Geçmişte Yapılanlara İzin Verilmeli, Yeni Projelere Tedbir Konulmalı”

Çelik: “Şu anda ülke genelinde binlerce kooperatif hobi bahçesi bulunuyor. Bu projelerin büyük bir kısmı geçmişte yasal boşluk döneminde yapılmış. Biz diyoruz ki; mevcut durumda cezalarla mağduriyet oluşturmak yerine, tarım dışı kullanım izinleri verilerek bu alanlar yasal hâle getirilmeli. Ancak bundan sonra yapılacak projelerde, tarım alanlarının bozulmaması için net ve caydırıcı tedbirler alınmalı. Ne vatandaşımız mağdur olsun ne de tarım alanlarımız zarar görsün.”

Yasal ve Vicdani Değerlendirme

5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu, tarım arazilerinin izinsiz kullanımını önlemeyi hedefliyor. Ancak uygulamada, hobi bahçeleri projeleri bu mevzuatla çelişebiliyor.
Kooperatif yöneticileri, cezaların paylaşımını yaparken hem Kooperatifler Kanunu hem de Türk Ticaret Kanunu hükümlerine uymak zorundadır. Cezaların eşit bölünmesi, üyelerin ortak sorumluluğu ilkesine dayanır. Bu paylaşıma uymamak, kooperatifin mali dengesini bozduğu gibi, hukuki uyuşmazlıkların da önünü açabilir.

Çelik:  “Biz kooperatif yönetimi olarak tamamen kanunlara uygun hareket ediyoruz. Amacımız, hem üyelerimizin mağdur olmaması hem de devletimizin tarım politikalarına zarar vermemektir. Hukuk çerçevesinde çözüm arayışındayız.”

Çözüm ve Öneriler

Yalçın Çelik’in önerileri şunlardır:

1. Kooperatif iç yönetmelikleri güncellenmeli, cezaların paylaşım ve ödeme yöntemleri açıkça tanımlanmalıdır.
2. Üyelik sözleşmeleri cezai sorumluluk hükümlerini içermelidir.
3. Tarım dışı kullanım izinleri, geçmişte yapılmış hobi bahçelerine verilmelidir.
4. Yeni projelerde, tarım alanlarının korunması için izin süreçleri sıkılaştırılmalıdır.
5. Uyuşmazlıkların çözümünde arabuluculuk ve iç denetim komisyonları kullanılmalıdır.

Türkiye genelinde hızla artan kooperatif hobi bahçeleri, doğru yönetilmezse hem tarımsal üretim alanlarını hem de vatandaşın emeğini tehlikeye atabilir.  Bu nedenle, cezaların adil paylaşımı, yasal süreçlerin titizlikle yürütülmesi ve tarım dışı kullanım izinlerinin düzenlenmesi büyük önem taşımaktadır.

Yalçın Çelik, röportajı şu sözlerle tamamlıyor: “Kooperatifler yasal kurumlardır ve üyelerinin dayanışmasıyla ayakta kalır. Cezaların adil biçimde paylaşılması, hem hukuki hem vicdani bir zorunluluktur. Hobi bahçesi sahibi vatandaşlarımız doğayla iç içe yaşamak isterken cezalarla cezalandırılmamalı. Mevcut alanlara tarım dışı kullanım izni verilmesi, bundan sonraki projelere ise gerekli tedbirlerin konulması gerektiğini düşünüyorum.”

Haber Röportaj: Sınırlı Sorumlu Kutuören Köy Evleri Kooperatifi Yönetim Kurulu Başkanı Teknik Öğretmen, Mekatronik Yüksek Mühendisi Yalçın Çelik ile gerçekleştirilmiştir.